ترمز، یکی از حیاتیترین سیستمهای ایمنی در هر خودرو است و لنت ترمز نقشی کلیدی در عملکرد آن دارد. فرسودگی لنتها نهتنها باعث کاهش کارایی ترمز میشود، بلکه ممکن است منجر به آسیب دیسک (روتور) و افزایش هزینههای تعمیر شود. در این مقاله، بهصورت گامبهگام و با جزئیات کامل یاد میگیریم چطور لنت ترمز را خودمان در خانه یا گاراژ تعویض کنیم — بدون نیاز به مراجعه به مکانیکی.
📌مطلب پیشنهادی: راهنمای تعویض باتری خودرو در خانه
ابزار و وسایل مورد نیاز برای تعویض لنت ترمز
قبل از هر چیز، باید ابزار مناسب را آماده کنید. انجام این کار بدون ابزار صحیح میتواند خطرناک یا باعث آسیب به قطعات خودرو شود.
ابزارهای اصلی:
- جک و پایه جک (خرک)
- آچار چرخ
- آچار آلن یا بکس برای باز کردن کالیپر
- گیره C یا ابزار پسزنی پیستون ترمز
- اسپری تمیزکننده ترمز (Brake Cleaner)
- برس سیمی یا دستمال خشک
- گریس مخصوص لنت ترمز (Anti-seize)
- دستکش ایمنی و عینک محافظ
- گوه چرخ یا آجر برای ایمن کردن خودرو
- پیچگوشتی دو سو یا اهرم کوچک
نکات ایمنی قبل از شروع کار
تعویض لنت کار خطرناکی نیست، اما چون با سیستم ترمز درگیر هستید، دقت و رعایت ایمنی ضروری است:
- خودرو را روی سطح صاف و بدون شیب پارک کنید.
- ترمز دستی را بکشید و چرخهای دیگر را با گوه ثابت کنید.
- هیچوقت فقط با جک زیر خودرو نروید؛ حتماً از خرک یا پایه ایمنی استفاده کنید.
- از تماس چربی یا گریس با سطح لنت و دیسک خودداری کنید.
- در هنگام کار، از دستکش و عینک ایمنی استفاده کنید تا گرد و غبار لنت وارد چشم یا پوست نشود.
مرحله اول: تشخیص زمان تعویض لنت ترمز
پیش از هر کاری، باید بدانید آیا زمان تعویض لنت فرا رسیده یا خیر.
نشانههای واضح فرسودگی لنت ترمز:
صدای سوت یا جیغ در هنگام ترمز گرفتن:
- معمولاً بهدلیل برخورد فلز هشداردهنده لنت با دیسک است.
- افزایش فاصله ترمزگیری:
- وقتی احساس میکنید خودرو دیرتر از حالت عادی متوقف میشود.
- لرزش در پدال ترمز یا فرمان:
- ممکن است نشاندهندهی تاببرداشتن دیسک یا ساییدگی غیریکنواخت لنت باشد.
- چراغ هشدار ترمز در صفحه کیلومتر:
- برخی خودروها سنسور سایش لنت دارند که با رسیدن به حد مجاز، چراغ هشدار را روشن میکنند.
- صدای فلز به فلز:
- وقتی لنت کاملاً تمام شده و فلز پایهی آن به دیسک ساییده میشود — این حالت خطرناک است و باید فوراً تعویض شود.
مرحله دوم: باز کردن چرخها و دسترسی به کالیپر
- خودرو را در حالت دنده خلاص قرار دهید و ترمز دستی را آزاد کنید (در خودروهای دیفرانسیل جلو).
- با آچار چرخ، پیچهای چرخ را کمی شل کنید.
- خودرو را با جک بالا ببرید و خرک را در زیر شاسی قرار دهید.
- چرخ را کاملاً باز کنید تا به مجموعه کالیپر و دیسک ترمز دسترسی پیدا کنید.
در این مرحله، شما باید کالیپر (قسمتی که لنتها داخل آن قرار دارند) را ببینید. معمولاً با دو پیچ به پایه متصل است.
مرحله سوم: باز کردن کالیپر ترمز
- پیچهای نگهدارندهی کالیپر را باز کنید.
- با احتیاط، کالیپر را از روی دیسک جدا کنید.
- کالیپر را با سیم یا قلاب از کمکفنر آویزان کنید تا فشار به شیلنگ ترمز نیاید.
حالا میتوانید لنتهای قدیمی را مشاهده کنید. معمولاً یکی در داخل و دیگری در خارج دیسک قرار دارد
مرحله چهارم: خارج کردن لنتهای کهنه و بررسی قطعات
- لنتهای قدیمی را بیرون بیاورید. اگر چسبیدهاند، با پیچگوشتی اهرم کنید.
- وضعیت دیسک ترمز را بررسی کنید: اگر خطهای عمیق یا تاب برداشته است، باید تراش یا تعویض شود.
- فنرها، خارها و بستهای فلزی اطراف لنت را تمیز کنید.
- در صورت نیاز، با اسپری تمیزکننده ترمز، گرد و غبار را پاک کنید. (هرگز با باد فشار بالا، گرد لنت را ندمید چون ممکن است آزبست داشته باشد.)
مرحله پنجم: برگرداندن پیستون کالیپر
برای نصب لنتهای جدید، باید پیستون داخل کالیپر را به عقب برانید تا جا باز شود.
روش کار:
- از گیره C یا ابزار مخصوص بازگرداندن پیستون استفاده کنید.
- یک لنت قدیمی را روی پیستون قرار دهید و با گیره فشار دهید تا بهآرامی داخل برود.
- در برخی خودروها (مخصوصاً عقب)، پیستون باید همزمان بچرخد و فشار داده شود تا داخل برود.
- مراقب باشید مخزن روغن ترمز در کاپوت پر نباشد؛ در غیر این صورت، هنگام فشار دادن پیستون ممکن است روغن سرریز شود.
مرحله ششم: آمادهسازی و نصب لنتهای جدید
- پشت لنتها (قسمت فلزی) را با مقدار کمی گریس مخصوص لنت چرب کنید تا از ایجاد صدای جیغ جلوگیری شود.
- سطح اصطکاکی لنت را به هیچوجه چرب یا لمس نکنید.
- لنتهای جدید را در محل خود در پایهی کالیپر قرار دهید.
- مطمئن شوید خارها و فنرها درست در جای خود نشستهاند.
مرحله هفتم: بستن مجدد کالیپر و مونتاژ نهایی
- کالیپر را روی دیسک و لنتها جا بزنید.
- پیچهای نگهدارنده را با گشتاور استاندارد سفت کنید (معمولاً بین ۲۵ تا ۳۵ نیوتنمتر برای چرخ جلو).
- چرخ را مجدداً نصب کرده و پیچهای آن را با دست ببندید.
- خودرو را پایین بیاورید و سپس پیچهای چرخ را با آچار صلیبی یا ترکمتر محکم کنید.
مرحله هشتم: تست اولیه ترمز
- قبل از حرکت، چند بار پدال ترمز را فشار دهید تا پیستون و لنتها در جای خود بنشینند.
- سطح روغن ترمز را بررسی و در صورت نیاز کمی اضافه کنید.
- خودرو را در محوطه امن با سرعت پایین حرکت دهید و ترمز بگیرید.
- مطمئن شوید ترمزها بدون صدا، لرزش یا کشیدن به یک طرف عمل میکنند.
مرحله نهم: هواگیری ترمز (در صورت نیاز)
اگر بعد از تعویض لنت احساس کردید پدال نرمتر از قبل است یا تا پایین میرود، احتمال دارد هوا در سیستم ترمز باشد.
روش خلاصه هواگیری:
- درپوش مخزن روغن ترمز را باز کنید.
- از کمکیار بخواهید پدال را فشار دهد.
- پیچ هواگیری در پشت کالیپر را کمی باز کنید تا حبابها خارج شوند.
- دوباره ببندید و این کار را تا خروج کامل هوا تکرار کنید.
- سطح روغن را بررسی و پر کنید.
مرحله دهم: آببندی لنتهای جدید
لنتهای تازه نصبشده باید «آببندی» شوند تا اصطکاک بهینه ایجاد شود.
روش آببندی:
- ۱۰ تا ۱۵ بار ترمز ملایم در سرعتهای ۴۰ تا ۶۰ کیلومتر بر ساعت بگیرید.
- اجازه دهید ترمزها بین هر بار، خنک شوند.
- از ترمز ناگهانی و شدید در ۲۰۰ کیلومتر اول خودداری کنید.
این کار باعث میشود لنت و دیسک بهصورت یکنواخت ساییده شده و عمر مفیدشان افزایش یابد.
خطاهای رایج در تعویض لنت ترمز
- نزدن گریس به پشت لنتها: باعث ایجاد صدای جیغ میشود.
- عدم پسزدن کامل پیستون: موجب تماس دائمی لنت با دیسک و داغ شدن آن میشود.
- باز نکردن درپوش مخزن روغن هنگام فشار دادن پیستون: ممکن است باعث آسیب به سیستم شود.
- بستن بیش از حد پیچهای کالیپر: خطر شکستن رزوهها و آسیب مکانیکی دارد.
- عدم استفاده از پایه جک (خرک): یکی از خطرناکترین اشتباهات در کار با خودرو.
نکات تکمیلی و حرفهای
- همیشه لنت هر دو چرخ (در محور جلو یا عقب) را با هم تعویض کنید.
- لنت مناسب خودرو خود را با توجه به کد و شماره شاسی انتخاب کنید.
- لنتهای بیکیفیت ممکن است ترمزگیری را کاهش دهند و عمر دیسک را کوتاه کنند.
- پس از نصب، سطح روغن ترمز را بررسی کنید؛ در صورت زیاد بودن، کمی از آن را تخلیه کنید.
- در خودروهای ABS، پس از تعویض لنتها نیازی به ریست خاصی نیست، مگر در مدلهای خاص.
جمعبندی
تعویض لنت ترمز یکی از سادهترین کارهای نگهداری خودرو است که با کمی دقت، ابزار مناسب و رعایت اصول ایمنی میتوانید خودتان آن را انجام دهید. انجام این کار نهتنها باعث صرفهجویی در هزینهها میشود، بلکه شناخت شما از عملکرد سیستم ترمز را افزایش میدهد.
همیشه قبل از شروع، از سالم بودن ابزار، خشک بودن محیط کار و استفاده از لنت باکیفیت مطمئن شوید.
در نهایت، ایمنی شما و سرنشینان خودرو به درستی عملکرد ترمز بستگی دارد؛ پس اگر در هر مرحله شک داشتید، کار را به یک مکانیک ماهر بسپارید.
